Czarnoziemy typowe – najlepiej wyrażające cechy charakterystyczne czarnoziemów, występują pod stepem, poziom próchniczny o miąższości powyżej 100 cm ma powyżej 10% próchnicy, odczyn obojętny, strukturę gruzełkowatą i intensywnie czarną barwę. Węglan wapna występuje już na głębokości ok. 70-80 cm. Charakteryzują się
Zapoznajcie się z naszym poradnikiem: jak nie dać się kleszczom w sezonie 2022? Mapa występowania kleszczy, sposoby obrony przed nimi, objawy ukąszenia. grejak / zdjęcie ilustracyjneSezon na kleszcze w 2022 roku trwa w pełni. Te pajęczaki to zmora amatorów przebywania na łonie natury. Co trzeci z tych podstępnych pasożytów może powodować zakażenie niebezpiecznymi wirusami i wywoływać choroby. Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja trwa". Jak się chronić przed tymi pajęczakami? Gdzie w Polsce jest najwięcej kleszczy? Jakie choroby przenoszą? Co zabrać na wycieczkę, aby nie dać się kleszczom? Zobacz naszą mapę kleszczy w treściGdzie w Europie i w Polsce występują kleszcze?Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja kleszczy trwa"Kleszcze - czym są?Kleszcze na ciele człowiekaJakie choroby przenoszą kleszcze?Jak uchronić się przed kleszczami na wakacjach czy urlopie? Co odstrasza kleszcze?Kleszcze u zwierząt - jak postępować? Gdzie w Europie i w Polsce występują kleszcze?Kleszcze występują powszechnie w całej Europie. Ich ulubione miejsca to wszystkie tereny zielone - począwszy od parków, lasów i łąk do przydomowych ogródków. Od kilku lat duże natężenie występowania tych pasożytów notuje się szczególnie w województwie podlaskim, warmińsko-mazurskimi mazowieckim. Oto mapa kleszczy w Polsce i miejsc, w których w 2022 roku znaleziono kleszcze lub ich występowanie w dużych ilościach jest bardzo prawdopodobne:Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja kleszczy trwa"Inwazja kleszczy w 2022 roku stała się faktem, o czym poinformowały Lasy Państwowe we wpisie na Twitterze. Leśnicy przypominają odwiedzającym tereny zielone turystom, jak postępować w przypadku ukąszenia przez kleszcza. O wzmożonym występowaniu tych niebezpiecznych pajęczaków na terenie Warmii i Mazur opowiedziała dr hab. Małgorzata Dmitryjuk z Katedry Biochemii na Wydziale Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w na Warmii i Mazurach występuje duży odsetek kleszczy zarażonych bakteriami Borrelia burgdorferi, czyli krętkami wywołującymi boreliozę. Z naszych badań wynika, że wśród kleszczy zdejmowanych ze zwierząt domowych oraz z dziko żyjących, głównie z saren oraz jeleni, aż 24% jest zarażonych krętkami. Z danych pochodzących z innych obszarów kraju wynika, że liczba zarażonych kleszczy stale wzrasta. Co istotne, do tej pory w naszym regionie notowaliśmy głównie zarażenia tylko przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus (kleszcz pospolity, kleszcz pastwiskowy), występujące najpowszechniej. Natomiast obecnie obserwujemy bardzo szybki wzrost populacji kleszczy z gatunku Dermacentor reticulatus (kleszcza łąkowego), o którym do niedawna sądzono, że atakuje wyłącznie zwierzęta. Niestety, mamy coraz więcej doniesień o ukąszeniach ludzi przez tego kleszcza. Nie ma bezpośrednich dowodów na przenoszenie przez D. reticulatus patogenów na człowieka, ale z pewnością odgrywa on dużą rolę w rozprzestrzenianiu wielu patogenów - czytamy na stronie oznacza to jednak, że reszta Polski wolna jest od kleszczy - wręcz przeciwnie! W 2022 roku już w prawie całym kraju odnotowano ich występowanie. Na kleszcze powinni uważać wszyscy ci, którzy wybierają się w okresie wiosenno-letnim na łono natury. Bez względu na to, czy jest to piknik na łące, wycieczka do lasu czy marsz po parku krajobrazowym, każdy może stać się ofiarą tego niebezpiecznego lasy - idealne miejsca na spacery. Znacie je wszystkie? [LISTA]Szlak Świętej Warmii coraz popularniejszy – pomysł na wiosenną wycieczkęKleszcze - czym są?Kleszcze to niewielkie (do 3 centymetrów długości, najczęściej mniej niż 1,5 cm) pajęczaki o owalnym kształcie, które pasożytują na ludziach i zwierzętach. Odżywiają się krwią przez około 15 dni - właśnie dlatego najczęściej „wczepiają się” w miękkie i ciepłe miejsca na ciałach swoich ofiar. Kiedy znajdą się w dogodnej dla siebie lokalizacji, za pomocą ostrej części aparatu gębowego wycinają otwór w naskórku i przyczepiają się, wysysając krew. Ukłucie kleszcza nie boli - ślina tych stawonogów zawiera środek na ciele człowiekaKleszcz na skórze człowieka natalyaa / nie są specjalnie wybrednymi pasożytami, dlatego po wizycie w miejscu, w którym występują te pajęczaki, dobrze jest sprawdzić całe swoje ciało. Szczególną uwagę powinniśmy poświęcić okolicom pod kolanami, pod pachami i skórze na głowie, dokładnie przeczesując włosy Narażone na ukąszenia kleszczy są również dzieci - te niebezpieczne stawonogi uwielbiają chować się w dziecięcych pachwinach, na głowie, klatce piersiowej i karku. Jedynymi miejscami na ciele człowieka, na których nie odnotowano dużej przyczepności kleszczy były stopy, dłonie oraz choroby przenoszą kleszcze?Niektóre kleszcze są nosicielami wielu niebezpiecznych wirusów i bakterii, które przenikają do organizmu ludzkiego lub zwierzęcego ze śliną pasożyta. Szacuje się, że ponad 30% kleszczy jest czymś zakażonych. Szansa na wprowadzenie przez pajęczaka wirusów czy bakterii do naszego organizmu jest więc dość wysoka. Najbardziej znaną chorobą, którą mogą nas zarazić kleszcze jest borelioza - niebezpieczna choroba zakaźna, którą dość trudno wykryć. Spowodowana jest przez krętki Borelli, którymi zarażonych jest bardzo dużo kleszczy. Krętki przedostają się do organizmu człowieka najczęściej przez ślinę lub wymiociny pasożyta. Jednym z pierwszych objawów jest tzw. rumień wędrujący (niestety nie ukazuje się u wszystkich zakażonych), czyli okrągłe zaczerwienienie pojawiające się w okolicy ukąszenia kleszcza. Rodzajów boreliozy jest kilka - może ona zaburzać funkcjonowanie całego organizmu (głównie stawów, serca i układu nerwowego) i ujawnić się dopiero po wielu latach. Anaplazmoza to kolejna choroba, którą przenoszą kleszcze. Występuje rzadko, a jej przebieg jest często bezobjawowy. Ci, którzy odczują jakiekolwiek skutki choroby, najczęściej będą uskarżać się na wysoką gorączkę, silne bóle głowy, bóle mięśni i stawów, dreszcze, nudności i inne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wysypkę, a nawet powiększenie niektórych narządów. Kleszczowe zapalenie mózgu to zdecydowanie najgroźniejsza dolegliwość przenoszona przez kleszcze. Spowodowana jest zakażeniem wirusem KZM, który atakuje komórki w mózgu żywiciela. Na zakażenie KZM narażeni są przedstawiciele wszystkich grup wiekowych, w tym niemowlęta. Choć rozwój choroby zależy od organizmu, w skrajnych przypadkach kleszczowe zapalenie mózgu może prowadzić nawet do śmierci. Najczęstszymi objawami KZM są te grypopodobne - gorączka czy ból mięśni. Jeżeli u zakażonego dojdzie do rozwoju następnego etapu choroby, zajęte zostaną struktury w jego centralnym układzie nerwowym. Towarzyszyć temu mogą gorączka, ból głowy, sztywność karku, zaburzenia równowagi czy napady padaczkowe. Szczyt zachorowań przypada co roku na lipiec, sierpień, wrzesień i październik, dlatego tak ważna jest ochrona przed kleszczami i odpowiednie przygotowanie do pieszych i rowerowych wycieczek. Wysokie klify i dom orła bielika. Co warto zobaczyć w Wolińskim Parku Narodowym? Wiosna w Kampinoskim Parku Narodowym. Dlaczego warto pojechać tam właśnie teraz?Jak uchronić się przed kleszczami na wakacjach czy urlopie? Co odstrasza kleszcze?Od lat ludzie próbują poradzić sobie ze skutkami ukąszeń przez kleszcze, jednak istnieje kilka sposobów, które mogą w znacznym stopniu pomóc w zwalczaniu groźnych chorób. Jeżeli wybieracie się na wycieczkę do lasu, na łąkę lub w inne miejsce, gdzie mogą występować te pajęczaki pamiętajcie o wybraniu odpowiedniego ubioru. Wybierając się nad jezioro, do lasu czy na łąkę koniecznie zaopatrzcie się w czapkę lub inne nakrycie głowy. Kleszcze mogą ukrywać się w koronach drzew i dogodnym momencie spaść na głowę potencjalnego żywiciela. Dobrym sposobem na zabezpieczenie się przed kleszczami jest również założenie długich skarpet i wsunięcie w nie nogawek spodni oraz założenie odzieży w jasnych kolorach, dzięki czemu łatwiej będzie znaleźć na ubraniach ciemnego pajęczaka. Możliwie szczelnie okryj ciało (koszula z długim rękawem, długie spodnie, zakryte buty). Po powrocie z lasu lub parku zdejmij ubranie i wytrzep je. Obejrzyj całe ciało. Kleszcze najczęściej wbijają się w miejsca, gdzie mamy najcieńszy naskórek - czytamy w komunikacie Lasów jeszcze można zrobić, by uniknąć ukąszenia kleszcza?Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu to najlepsza ochrona przed tym niebezpiecznym zakażeniem. Najlepiej wykonać je wczesną wiosną - w tym czasie notuje się wzrost aktywności kleszczy. Jej przyjęcie zaleca się osobom przebywającym na obszarach, w których odnotowano dużą ilość tych pasożytów. Przyjęcie każdej szczepionki powinno być uprzednio skonsultowane z lekarzem. Koniecznością jest także zaopatrzenie się w preparaty odstraszające kleszcze. Na rynku jest ich cała masa - najczęściej w formie sprayu. Najlepiej działają te, w których składzie można znaleźć DEET, IR3535, olejek z eukaliptusa cytrynowego czy pikarydynę. Uwaga! Przed użyciem preparatów na dziecięcej skórze warto zasięgnąć porady specjalisty - nie wszystkie substancje nadają się do użycia w przypadku maluchów. Apteczka i zestaw do usuwania kleszczy w plecaku to zawsze dobry pomysł. W przypadku ukąszenia kleszcza kluczowy jest czas - im szybciej go usuniemy, tym mniejsze ryzyko zakażenia. Trzeba jednak potrafić usunąć je w odpowiedni sposób i najlepiej poprosić o usunięcie pasożyta pracownika placówki medycznej. Jeżeli nie jest to możliwe i potraficie sami rozprawić się z kleszczem, musicie być zaopatrzeni w pęsetę i środki odkażające oraz opatrunkowe. Kleszcze u zwierząt - jak postępować?Zwierzęta również są bardzo narażone na ukąszenia kleszczy i tak jak u ludzi, może wiązać się to z poważnymi powikłaniami. U zwierząt domowych (szczególnie psów), których skóra pokryta gęstą sierścią stanowi idealne środowisko dla pasożytów, jedną z chorób wywoływanych przez kleszcze jest babeszjoza. Do jej objawów należą: wysoka gorączka, osłabienie i brak apetytu. Niewykryta babeszjoza prowadzi do niewydolności wielu narządów, zaburzeń neurologicznych czy niskiego ciśnienia krwi pupila. Tym bardziej ważne jest, żeby usunąć pajęczaka ze skóry zwierzęcia jak najszybciej. Jak to zrobić? Kleszcza (tuż przy skórze) należy chwycić i wykręcić pęsetą szybkim, zdecydowanym ruchem. Pod żadnym pozorem nie wolno go niczym smarować - zwiększa to ryzyko przeniesienia choroby. Jeżeli część pajęczaka zostanie w skórze, zwierzę trzeba zabrać jak najszybciej do weterynarza, a po całym zabiegu bacznie obserwować zachowanie czworonoga. By zabezpieczyć pupila przed atakami kleszczy warto już teraz poprosić lekarza weterynarii o specjalne krople czy obrożę przeciwkleszczową, które skutecznie odstraszają pasożyty. Uczulamy wszystkich zapalonych podróżników - uważajcie na kleszcze! Nigdy nie wiadomo, który z nich jest nosicielem groźnych wirusów. Stosując się do powyższych porad, skutecznie zminimalizujecie ryzyko ukąszenia i uchronicie się przed jego potencjalnymi polskie parki i ogrody – w sam raz na wiosenny weekend blisko miastaOto najciekawsze trasy rowerowe nad BałtykiemNajlepsze miejsca w Łodzi na wiosenny spacer. Tam warto wybrać się na przechadzkęRower z dzieckiem. Fotelik czy przyczepka - jak bezpiecznie podróżować z maluchem? Polecane ofertyMateriały promocyjne partneraBursztyn dawniej nazywany był też jantarem. Stosowano go na wiele różnych dolegliwości. Kładziono pod poduszkę, aby zapewniał spokojny sen. Sporządzano z niego mikstury i preparaty, m.in. na bóle głowy, bóle reumatyczne, choroby gardła i problemy skórne. Wierzono, że noszenie biżuterii bursztynowej czy posiadanie tego surowca w
Zakup biletów online tymczasowo niedostępny. Zapraszamy do zakupu w kasach Muzeum Bursztynu.
Pierwsza legalna, odkrywkowa kopalnia bursztynu powstanie w Gdańsku. Geologiczne zasoby bilansowe w Polsce wynoszą 1 118 ton bursztynu udokumentowanego w czterech złożach: Górka Lubartowska, Możdżanowo, Wiślinka I i Przeróbka-SL. Według danych Państwowego Instytutu Geologicznego na Przeróbce może być ok. 17 ton bursztynu.
Powrót do strony głównej
Gdzie występują łosie w Polsce mapa? Więc odpowiednio ono kształtowi punkt kluczowy dla wyznaczenia linii, grzejących w kierunku przedmiotów terenowych, jakie zużyliśmy na swoje punkty orientacyjne. Należy przy ostatnim obserwować, by położenie sąsiednich przedmiotów względem linii reagowało ich położeniu w terenie.Jeden z najprostszych i pewnie najstarszych sposobów to zbieranie go na plaży, wyrzuconego przez morze, szczególnie po gwałtownych zimowych sztormach. Znaczne ilości bursztynu spoczywa w osadach na dnie i są wyrzucane na plażę razem z mieszanina glonów, patyków i śmieci. Skuteczna metoda do dziś stosowana w Polsce, to łowienie bursztynu przez wielką sieć przy wzburzonym morzu, kiedy to bryłki toczą się po nie i są od czasu do czasu podrywane przez wodę w górę. Bursztyn występuje nie tylko nad morzem, można go spotkać również nad brzegami jezior, rzek i cieków wodnych - wszędzie tam, gdzie woda mogła go wypłukać z piasków polodowcowych i zgromadzić w większe "gniazda". Wydobywanie bursztynu z gleby Również sama gleba w różnych miejscach może zawierać bursztyn w bardzo dużych ilościach. Wynaleziono metodę wypłukiwania go wprost z ziemi wodą pod ciśnieniem. Uwolniony bursztyn unosi się do góry i można go wyłowić siatką. Istnieją wreszcie również kopalnie, większe i mniejsze, będąceprostymi dołami oszalowanymi deskami, oraz obszerne kopalnie odkrywkowe, miejscami również podziemne. To właśnie z kopalń urobek jest największy. Wydobyta ziemia przemywa się na sitach różnej gęstości. Cenne źródło informacji Obok swych walorów dekoracyjnych i przemysłowych bursztyn stanowi ważne źródło informacji o żywym świecie, który niegdyś istniał, dzięki inkluzjom - pozostałościom roślin i zwierząt zatopionych kiedyś w żywicy spływającej po drzewach. To źródło jest ciągle niedoceniane. Liczące tysiące inkluzji kolekcje zmagazynowane w muzeach świata stanowią tylko cząstkę tego, co wydobywa się każdego roku z ziemi. Do dziś muzea kupują inkluzje w bursztynie przede wszystkim z rąk jubilerów i amatorów, którzy wybierają przecież bryłki największe i najpiękniejsze, te, które zawierają piękną "muszkę" wyraźnie widoczną w przeźroczystym bursztynie. Odpowiednio wysoka jest ich cena. A tymczasem wiadomo, że najliczniejsze inkluzje zawarte są w niepozornych, niewielkich kawałkach bursztynu w różnych kolorach - brunatnych lub złocistych, o wielowarstwowej strukturze, które łatwo się rozpadają na poszczególne blaszki odpowiadające oryginalnym warstwom nacieku żywicznego. Ogromna wartość naukowa Inkluzje w nich zawarte są zwykle słabo widoczne, często w ogóle nie zauważalne gołym okiem. Sam bursztyn jest nieatrakcyjny, łatwo pęka i nie nadaje się do celów jubilerskich - jest więc odrzucany przez bursztyniarzy i trafia do zakładów chemicznych, gdzie bywa przetworzony na kalafonie, werniks lub lakier. W ten właśnie sposób znikają co roku ogromne ilości nierozpoznawalnych inkluzji. A przecież doświadczone oko paleontologa uzbrojone w binokular potrafi wyłowić 5 - 20 inkluzji na 100 przebadanych kawałków takiego uwarstwionego bursztynu. Świadomość wartości naukowej inkluzji w bursztynie rośnie i wraz z nią rosną kolekcje w muzeach świata. Poznaj naszą niezwykłą kolekcję biżuterii z bursztynu z zatopionymi insektami Dowiedz się jak powstają inkluzje Sprawdź naszą ofertę biżuterii z bursztynem w różnych kolorach
Najlepsze tereny do szukania bursztynu w Polsce to miejscowości od Gdańska na wschód po granicę z obwodem kaliningradzkim. A właśnie tam, na końcu Polski, znajduje się Krynica Morska i kilometry pięknych plaż na Mierzei Wiślanej.
Występowanie kamieni szlachetnych i ozdobnych na Dolnym Śląsku. Występowanie bursztynu w Polsce. Występowanie kamieni szlachetnych i ozdobnych z podziałem na dawne województwa. województwo bielsko-bialskie województwo częstochowskie województwo jeleniogórskie województwo katowickie województwo kieleckie województwo krakowskie województwo krośnieńskie województwo legnickie województwo nowosądeckie województwo opolskie województwo przemyskie województwo radomskie województwo rzeszowskie województwo tarnobrzeskie województwo tarnowskie województwo wałbrzyskie województwo wrocławskie Mapy z podziałem na województwa i mapa występowania bursztynu pochodzą z książki W. Heflika Kamienie ozdobne Polski. Wydawnictwa Geologiczne ,Warszawa 1989 Powrót do strony głównej
Częściowo wypełnij cylinder wodą i zapisz objętość. Włóż bursztyn i zanotuj różnicę w objętości. Oblicz gęstość bursztynu ze wzoru: Gęstość bursztynu [g/ml] = masa bursztynu [g]/objętość z bursztynem [ml]-objętość bez bursztynu [ml] Wiele związków organicznych ma gęstość podobną do wody (0,8-1,2 g/ml
Każda mapa burzowa wyposażona została w legendę, z którą należy się zapoznać, aby dokonać poprawnych odczytów. Wystarczy wejść na naszą stronę a mapa burzowa wyświetli się automatycznie, użytkownik naprawdę nie musi się wysilać przy jej obsłudze. Mapa burzowa nad Polską – Aktualne mapy burzowe Oglądając prognozy pogody możemy dowiedzieć się, że w najbliższych dniach w naszym regionie wystąpią gwałtowne burze. Jednak mijają kolejne dni, a burz jak nie było tak nie ma. Pojawia się pytanie gdzie jest burza? Odpowiedzi na nie próżno szukać w prognozach pogody. Z pomocą przychodzi nasza strona i mapa burzowa. Obsługiwanie mapy burzowej jest banalnie proste. W internecie dostępnych jest wiele radarów, naprawdę jest w czym wybierać. Dla użytkowników dostępne są mapy deszczowe, mapy burzowe, śniegu, wiatru, fal, widoczności, ciśnienia, a także mapy temperatur. Jak już się zdecydujesz i dokonasz wyboru to mapa burzowa Polski, albo mapa burzowa Europy automatycznie zostanie dostosowana i ukaże jedynie wybrane kolory, parametry i jednostki. Możliwe jest wyszukanie konkretnej miejscowości, albo za pomocą przycisków „+” i „-” przybliżenie bądź oddalenie mapy burzowej. Na mapie za pomocą kolorów została oznaczona siła występowania burzy. Monitor burz – przydatne urządzenie dla łowców burz Istnieją dość szerokie grono osób, które określają siebie mianem łowców burz. Osoby te są zafascynowane wyładowaniami atmosferycznymi, które towarzyszom burzom. Wydaje się jakby monitor burz został stworzony właśnie z myślą o nich. Śledzą oni każdy ruch burzy, wszystko po to, aby trafić na jak największą burzę i wiedzieć gdzie i kiedy muszą się pojawić. Mapa wyładowań atmosferycznych jest bardzo przydatna w śledzeniu burz, wiadomo dzięki niej kiedy, w jakim miejscu i z jaką siłą występują wyładowania atmosferyczne. A korzystając dodatkowo z mapy wiatrów są oni w stanie określić, w którym kierunku zmierza burza. Niektórzy obserwatorzy burz, dla których śledzenie i obserwowanie pogody jest ważnym w ich życiu hobby instalują specjalne czujniki, które wykrywają burze. Niekiedy czujniki te instalowane są nawet kilkaset kilometrów od ich miejsca zamieszkania. W oparciu o zgromadzone dane możliwe jest sporządzenie prognozy burz, a w oparciu o nie sporządzana jest mapa burzowa Polski, a także mapa burzowa Europy. W ten właśnie oto sposób sporządzana jest mapa wyładowań atmosferycznych. Zamontowanie takiego czujnika nie jest skomplikowane i może to zrobić każdy. Z całą pewnością działanie takie wspomoże grupę łowców burz. Radarowa mapa Polski Radarowa mapa Polski pozwala na wstępne określenie gdzie w danej chwili znajduje się burza. Do zjawisk atmosferycznych, które wskazują na występowanie warunków burzowych należy zaliczyć: grzmoty wraz z błyskawicami, pioruny, ciemne burzowe chmury, ulewny deszcz oraz grad. Mapa burzowa Polski umożliwia na bieżąco śledzenie gdzie jest burza. Na mapie widoczne jest przemieszczanie się burz nad krajem. Za pomocą kolorowych punktów oznaczane są obszary na jakich pojawiły się wyładowania atmosferyczne. Czerwone punkty to wyładowania doziemne, do których doszło w ciągu ostatnich 15 minut. Innymi kolorami oznaczane są późniejsze wyładowania atmosferyczne nawet do 2 godzin wstecz. Dzięki takiemu oznaczeniu mapa burzowa nad polską dokładnie pokazuje, w którym kierunku przemieszczają się komórki burzowe. Mapy burzowe znajdujące się na naszej stronie zostały wyposażone również w inne dodatkowe animacje. Mapy burzowe są na bieżąco aktualizowane. O wystąpieniu silnych burz można mówić dopiero wtedy, gdy spełniony zostanie przynajmniej jeden z czynników. O burzy pierwszego stopnia można mówić wtedy, gdy spadnie od 15 do 40 mm deszczu, wiatr w porywach będzie osiągał prędkość od 60 do 90 km/h i spadnie grad do 2 cm. O drugim stopniu można mówić, gdy spadnie 41-70 mm deszczu, wiatr osiągnie prędkość 91 – 110 km/h i spadnie grad od 2 do 5 cm. Natomiast o ekstremalnie silnych burzach, czyli burzy trzeciego stopnia można mówić wtedy gdy spadnie ponad 700 mm deszczu, albo wiatr osiągnie prędkość powyżej 110 km/h, bądź też spanie ponad 5 cm gradu. Przez radar meteorologiczny wykorzystywana jest odbiciowość opadu i chmur znajdujących się w stadium opadowym. W ten właśnie sposób możliwe staje się wskazanie obszarów, na których występuje deszcz, śnieg, grad i burze. Radar potrafi wykryć opady, występujące nawet w odległości 200 km. Radarowa mapa Polski składa się z całej sieci radarów, które znajdują się w różnych miastach, ale także w różnych krajach europejskich. Dzięki danym dostarczanym przez wszystkie rady można uzyskać obrazy zbiorcze. Monitor burz intensywność opadów prezentuje za pomocą skali kolorów. Kolorem żółtym oznaczane są obszary, na których występują niezbyt intensywne opady deszczu i śniegu. Z kolei kolory ciemne oznaczają obszary, na których odnotowano intensywne opady, a także kolor ten często określa obszary burzowe, na których występują również opady gradu. Jak widać burze potrafią przybrać naprawdę duże rozmiary, dlatego też warto śledzić mapy burzowe. Satelitarna mapa burz również może być bardzo przydatna, nie można ograniczać się wyłącznie do jednego źródła. Warto korzystać z kilku źródeł i weryfikować zdobywane informacje na bieżąco. Mapa wyładowań atmosferycznych – komórki burzowe Pojedyncze komórki burzowe znajdujące się w różnych stadiach rozwoju łączą się ze sobą tworząc w ten sposób burzę wielokomórkową. Chmurę burzy wielokomórkowej można podzielić na regiony prądów wznoszących i prądów opadających, które oddziela od siebie front porywistych wiatrów. Niekiedy front ten rozciąga się nawet na kilka kilometrów przed chmurą, czemu towarzyszy wzrost prędkości wiatru i ciśnienia atmosferycznego, spadek temperatury powietrza i gwałtowna zmiana kierunku wiatru. Na burzę wielokomórkową składają się pojedyncze komórki burzowe, które przechodzą przez kolejne stadia rozwoju chmury burzowej, w efekcie czego burze wielokomórkowe zyskują znacznie większą siłę niż pojedyncze komórki burzowe. Burze wielokomórkowe mogą trwać nawet kilka godzin. Zjawiska te są niezwykle niebezpieczne, dlatego też warto wyposażyć się w mapy burzowe. Dzięki monitorowaniu burz będzie można się lepiej przygotować na jej przybycie, albo po prostu będzie można ją ominąć. Mapy burzowe w obecnym świecie są bardzo przydatnym narzędziem, zarówno dla zwykłych ludzi jak i profesjonalistów, którzy w porę mogą wydać ostrzeżenie i tym samym uratować nie jednego człowieka. Gdzie jest deszcz? Mapa deszczu online Satelitarna mapa burz Satelity pogodowe zajmują się śledzeniem z kosmosu tego w jaki sposób się tworzą i przemieszczają układy chmur. Satelity okołobiegunowe przemieszczają się po orbitach nieopodal biegunów ziemskich, dość nisko, bo na wysokości 700-900 km nad Ziemią. Satelity okołobiegunowe nad danym obszarem przelatują jedynie dwa razy na dobę, więc nie mają one możliwości ciągłego śledzenia pogody w jednym konkretnym miejscu. Satelitarna mapa burz tworzona jest dzięki zdjęciom satelitarnym wykonywanym w paśmie podczerwieni i w świetle widzialnym. Pierwszy typ zdjęć rejestruje promieniowanie cieplne Ziemi i chmur co pozwala na śledzenie rozwoju pogody przez 24 godziny na dobę. Im jaśniejsza chmura tym niższa temperatura jej wierzchołków – chmura sięga do wyższych, ale zimniejszych warstw atmosfery. W przeciwieństwie do zdjęć w podczerwieni, zdjęcia w świetle widzialnym przedstawiają obrazy, które są bardzo zbliżone do obrazów widzianych ludzkim okiem. Oznacza to, że są one dostępne wyłącznie w ciągu dnia, a wykonywane zdjęcia są czarno-białe. Aby zdjęcia były bardziej czytelne obszary wolne od chmur są kolorowane.
Najłatwiejszym sposobem dostępnym "pod ręką" podczas szukania bursztynów jest zanurzenie znaleziska w słonej wodzie. Jeżeli będzie pływać po powierzchni, oznacza to, że jest bursztynem. Test ciężkości można wykonać także po przyniesieniu znaleziska do domu - wystarczy wrzucić bryłkę do osolonej wody.
Złoża bursztynu bałtyckiego występują tylko w Rosji, Polsce, na Ukrainie i w Niemczech. Trójmiasto jest niekwestionowanym liderem obróbki i oprawy bursztynu, a branża bursztynnicza składa się z wielu zakładów rzemieślniczych oraz pracowni artystycznych. Od kilku lat branża ta z sukcesem podbija rynek chiński. O lokalnym i światowym rynku bursztynu, specyfice branży i recepcie na sukces rozmawiamy z Adamem Pstrągowskim, prezesem spółki S&A - największej polskiej firmy bursztynniczej. Jakie były początki pańskiej fascynacji bursztynem? Czy od razu planował pan stworzenie tak dużej firmy? Adam Pstrągowski: - Przygoda z bursztynem, zwanym złotem Bałtyku, rozpoczęła się już na samym początku mojej drogi jubilerskiej. Firma powstała w 1992 roku. Jako człowiek wychowany w rodzinie rzemieślniczej, niezwiązanej z jubilerstwem, postanowiłem zmienić podejście do biznesu budując systematycznie i od podstaw istnienie firmy, przyszłą strukturę przedsiębiorstwa, w której pracują do dziś pracownicy zatrudnieni w latach wraz z chińskim partnerem, posiada ok. 100 sklepów w Chinach. Skąd zainteresowanie lokalnej firmy właśnie tym rynkiem i skąd taka popularność polskich wyrobów z bursztynu w Azji? Bursztyn jest materiałem, który występuje tylko w regionie basenu Morza Bałtyckiego, jest rzadkim materiałem o wyjątkowej urodzie i to głównie doceniają klienci na całym S&A postanowiła rozpocząć promocję biżuterii bursztynowej w Chinach w 2001 roku. Od tego czasu nie jestem w stanie zliczyć ile razy odwiedzałem Azję ze względu na organizowanie pokazów, promocji oraz wystaw promujących biżuterię bursztynową z Polski. Dzisiaj, dzięki pracy całego zespołu S&A przy pomocy partnera chińskiego, zbieramy żniwo oraz dyskontujemy owoce swoich wysiłków. Korzysta z tego cała branża, która od ostatnich 2-3 lat ruszyła z całym impetem na podbój jest recepta na sukces w Chinach? Czy planuje pan zwiększenie ekspansji na rynki azjatyckie? Gdzie jeszcze eksportujecie swoje wyroby? - Nie ma jednoznacznej recepty na sukces. Efekty uzyskuje się dzięki systematycznej pracy oraz konsekwencji w marketingu, a przede wszystkim poprawnym odczytaniu potrzeb konsumenta a do tego wszystkiego należy dołożyć odrobinę szczęścia. S&A eksportuje swoje wyroby do wszystkich krajów EU, do USA, wspomnianych Chin. Jednocześnie poważnie przygotowujemy się do mocniejszego zaistnienia na rynku arabskim. Władze Gdańska lubią mówić o swoim mieście jako o stolicy bursztynu. Czy rzeczywiście Gdańsk zasługuje na to miano? - "Trzy razy tak", ten tytuł miastu się należy. Władze wykonały bardzo dużo pracy przy wspieraniu rozwoju branży oraz eksportu. Powstało nowe centrum targowe Amber Expo, autostrada A1 zwana Amber One, a co najważniejsze został podjęty z sukcesem temat uporządkowania poszukiwań oraz wygląda rynek bursztynu w Polsce w porównaniu z innymi krajami? Gdzie jeszcze na dużą skalę wydobywa się i obrabia bursztyn? - Głównym graczem w wydobyciu bursztynu jest Obwód Kaliningradzki, z którego można było importować surowiec. Było tak do momentu nałożenia przez władze Federacji Rosyjskiej embarga na eksport surowca. Polska jest jedynym i niekwestionowanym liderem obróbki i oprawy bursztynu w metale szlachetne, to nasza narodowa specjalizacja. Producenci z Litwy natomiast trudnią się wykonywaniem ozdób z samego bursztynu, głównie są to bursztynowe naszyjniki oraz był przez lata kojarzony z tanią pamiątką. Jak to się stało, że obecnie uchodzi za kamień luksusowy? Jestem przekonany, że w najbliższym czasie jako środowisko doprowadzimy przy wsparciu lokalnych władz do pełnego sformalizowania tematyki poszukiwań oraz wydobycia, tak aby uniezależnić się w pełni od surowca z Bursztyn jest materiałem, który występuje tylko w regionie basenu Morza Bałtyckiego, jest rzadkim materiałem o wyjątkowej urodzie i to głównie doceniają klienci na całym świecie. Dużo musiało upłynąć czasu, aby obalić stereotyp w świadomości Polek, zakorzeniony od czasów komuny, o bursztynie jako taniej pamiątce znad morza. Branża, składająca się z wielu doskonałych firm, zakładów rzemieślniczych oraz pracowni artystycznych, pokazuje wyjątkowy design, który jest jednoznacznie kojarzony na świecie jako "made in Poland". Mamy już swój własny rozpoznawalny styl oraz charakter polski zmaga się obecnie z brakiem dostaw surowca dostarczanego dotychczas z Rosji. Jakie są tego powody i czy jest szansa, że ta sytuacja się zmieni?Prowadzone są działania związane z dalszym porządkowaniem tematu poszukiwań oraz wydobycia surowca bursztynowego na terenie Polski. Temat jest na tyle ważny oraz istotny, iż czuje się duże zaangażowanie ze strony władz oraz organizacji przekonany, że w najbliższym czasie jako środowisko doprowadzimy przy wsparciu lokalnych władz do pełnego sformalizowania tematyki poszukiwań oraz wydobycia, tak aby uniezależnić się w pełni od surowca z jaki sposób, w tej sytuacji, radzą sobie lokalni producenci i jaki ma to wpływ na rynek?- Aktualnie, ze względu na nałożone embargo na sprzedaż surowca bursztynowego z kopalni w Jantarnym zlokalizowanej w Obwodzie Kaliningradzkim, znacznie wzrósł import surowca z terenów Ukrainy. Jednak to my, Polacy, mamy niepowtarzalną szansę, wykorzystując własne złoża oraz bogactwo kolorystyki bursztynu niespotykanej np: w surowcu z Ukrainy, zaistnieć na świecie jako kraj jednoznacznie kojarzony z wysoką jakością produktu luksusowego z modnym wzornictwem.
Występowanie kamieni szlachetnych i ozdobnych z podziałem na dawne województwa. Mapy z podziałem na województwa i mapa występowania bursztynu pochodzą z książki W. Heflika Kamienie ozdobne Polski. Wydawnictwa Geologiczne ,Warszawa 1989.
fot. 1. Najlepiej szukać bursztynu tuż po sztormie! Szczególnie w wodorostach zaplątują się małe bursztynowe bryłki. Największe szanse na jego znalezienie mamy na Wyspie Sobieszewskiej, w Ustce, Mikoszewie i Stegnie. 2. Dzisiaj bursztyn trafia coraz częściej do kosmetyków i jest podstawą zabiegów pielęgnacyjnych na ciało. Kremy zawierające bursztyn przeznaczone są do pielęgnacji cery zmęczonej i wymagającej odnowy komórkowej. Kosmetyki te poprawiają nawilżenie i natłuszczenie skóry oraz przywracają jej jędrność i elastyczność. Zmniejszają również wyraźnie szorstkość skóry i głębokość zmarszczek. 3. Bursztyn zainspirował także... restauratorów. „Jantarowy” rosół gotowany na perliczce, podany z makaronem i zieloną pietruszką lub stek z tuńczyka w towarzystwie blinów i bursztynowego sosu cytrusowo-miodowego. 4. Wyspa Sobieszewska jest jednym z bogatszych w bursztyn odcinków polskiego wybrzeża i jednocześnie miejscem zamieszkania najsłynniejszego polskiego poławiacza bursztynu, pana Sylwestra Maluchy. 5. Na świecie istnieje ponad 60 gatunków bursztynu. Obok pięknego bursztynu bałtyckiego istnieje również bursztyn japoński, meksykański czy dominikański. 6. Najbardziej ceniony jest bursztyn poławiany metodą tradycyjną. W ten sposób można znaleźć wyjątkowe okazy, ważące blisko 1kg. Brodzenie w wodzie do wysokości kolan pozwala na znalezienie najcenniejszych okazów. 7. W Chinach bursztyn ma szczególne znaczenie. Kupowany jest nie tylko ze względu na swoje estetyczne walory i pewną lokatę kapitału. Jest tam powszechnie uznawany za kamień o silnych leczniczych właściwościach, a także ma duże znaczenie symboliczne. Jest czwartym atrybutem Buddy. 8. Największym okazem znalezionym w Polsce jest waży prawie 10 kg. Odnaleziono go w 1860 roku w okolicach Kamienia Pomorskiego. 9. Jeśli mężczyzna jako pierwszy prezent podaruje kobiecie coś z bursztynu (najlepiej naszyjnik lub wisiorek) to na pewno zaprowadzi ją do podstawie materiałów prasowych Przeczytajcie więcej podróżniczych inspiracji:
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował szczegółową mapę, na której zaznaczono dokładnie, gdzie występuje susza hydrologiczna w Polsce. Informacje dotyczą konkretnych zlewni
Złoża bursztynu bałtyckiego, które mają lub miały znaczenie przemysłowe, występują tylko w Rosji, Polsce, na Ukrainie i w Niemczech. Nazwy więc takie jak bursztyn bałtycki, bursztyn ukraiński i bursztyn saksoński (albo wymiennie bitterfeldzki) oznaczają ten sam rodzaj bursztynu, są niejako synonimami nazwy sukcynit. Złoża tego bursztynu należą do złóż wtórnych pochodzenia osadowego, co oznacza, że przed ich ostatecznym zdeponowaniem przeszły mniej lub bardziej odległy transport. O złożach bursztynu napisano bardzo dużo, a XVI-wieczne mapy utrwaliły też niemałą porcję wiedzy1. Dawna, dość dobrze znana literatura dotycząca badań poszukiwawczo-złożowych jest w większości niemieckojęzyczna. Ma to oczywisty związek z wieloletnią przynależnością największego złoża do Prus Wschodnich. Bursztynu dostarczały najpierw klify i połowy bursztynu na wielokilometrowym wybrzeżu Bałtyku, a następnie kopalnie na Półwyspie Sambijskim2. Polscy przyrodnicy nowożytni nie mieli tak łatwo dostępnych i licznych materiałów badawczych. Mniej znane są więc dawne opracowania badaczy polskich. Gabriel Rzączyński w XVIII wieku w swych dziełach rozróżnia bursztyn z Bałtyku (Succinu in Mari Balthica) i z nadbrzeży (Succinum in littoribus). Cytując starszą literaturę bądź własne spostrzeżenia, wymienił około 40 miejscowości – w tym około połowa między Gdańskiem a Kłajpedą – gdzie występował bursztyn. Również Stanisław Staszic, który w Polsce zyskał miano ojca geologii polskiej, wnosi znamienną wiadomość na temat wystąpień bursztynu w okolicy Radzynia i rzeki Tyśmienicy – jest to teren w pobliżu dziś udokumentowanego złoża delty Parczewskiej. Oryginalne bogate wiadomości o nagromadzeniach bursztynu zawarte są również w pierwszych polskich monografiach Jana Freyera i Józefa Haczewskiego3. W paleogenie Na północnym brzegu morza eoceńskiego W Chłapowie koło Gdańska jest złoże o znacznych zasobach w formie fragmentu bursztynonośnej delty hipotetycznej rzeki Eridan, dla której terenem źródłowym była Fennoskandia. Delta ta, dla której autorka w 2003 roku zaproponowała nazwę delty gdańskiej4 – od Karwi na zachodzie do nasady Półwyspu Sambijskiego na wschodzie – tworzyła się w dawnym płytkim morzu eoceńskim. Wody dorzecza Eridanu z bujnych lasów lądu Fennoskandii oprócz materiału skalnego – głazów, żwirów i piasków – znosiły o ileż bardziej miękkie żywice często tkwiące jeszcze w pniach drzew. Złoże sprzed milionów lat po stronie polskiej, porównywalne z największymi złożami na Sambii, powstało w morzu, którego północny brzeg przebiegał w rejonie Gdańska. Hipotetyczna rzeka Eridan i zarys jej bursztynonośnej delty Gdańskiej Zachodnia (polska) część delty gdańskiej została odkryta w 1983 r. trzema wierceniami w okolicy wsi Chłapowo. Bursztyn stwierdzono w każdym z odwiertów badawczych. Osady bursztynonośne w rejonie Chłapowa występują na głębokości 67,0 – 132,5 m, średnio 96,5 m. Badania profili wiertniczych z Chłapowa5 wskazują niezbicie, że ta część delty jest kontynuacją wschodniej (rosyjskiej) części eksploatowanej na Sambii. Różna jest głębokość ich zalegania; w okolicy Gdańska aż do Karwi złoże leży na głębokości około 90-120 m, co na razie wyklucza możliwość jego eksploatacji6. Bardziej intensywna sedymentacja w zachodniej (polskiej) części delty i większa głębokość zalegania niż w części wschodniej mogą wskazywać na brak równowagi (labilność) morskiego dna. Tektonika tego regionu, znana także z badań skał starszego podłoża, mogła umożliwić dużo późniejsze powstanie Zatoki Gdańskiej. Paleogeńskie osady bursztynonośne z środkowej części delty – po powstaniu Bałtyku – zostały ostatecznie w epoce lodowej całkowicie usunięte i lodowcami przeniesione na południe. Identyfikacja bursztynonośnej "niebieskiej ziemi"7 delty gdańskiej jest dziś możliwa za pomocą analizy minerałów ciężkich, które wyznaczają typowy dla tych osadów kompleks warstw z ziarnami epidotów. Osady takie wyróżnione zostały w profilach wielu wierceń w regionie gdańskim8. Bursztynonośny osad piaszczysto-ilasty jest poza tym rozpoznawalny także dzięki obecności w nim glaukonitu, który tworzy się w środowisku morskim. Wprawdzie glaukonit jest minerałem zielonym, to jednak wraz z osadem ilastym zwłaszcza suchym, daje zabarwienie niebieskawe. Wiek osadów bursztynonośnych w delcie gdańskiej w miarę postępu badań ulegał zmianom od wczesnego oligocenu do późnego eocenu (bartonu), a nawet wg badań opartych na datowaniu radiometrycznym do środkowego eocenu (lutetu)10. W polskiej części złoża w profilach trzech wierceń Chłapowo I-III oszacowano zasoby11 na 643 820 ton, przy czym w poszczególnych warstwach stwierdzono występowanie bursztynu od 132 do 5976,79 g/m3. Typowe w swych naturalnych formach i odmianach bryły bursztynu bałtyckiego ze złoża paleogeńskiego na Sambii: [a] forma powstała między płatami kory; [b] widoczne dwie płaskie powierzchnie (z góry i od dołu) i zarys trzeciej odpowiadające pierwotnie poziomowi płynnej żywicy; [c] forma powstała w szczelinie drzewa z naturalnym otworem po gałęzi. Na południowym brzegu morza paleogeńskiego Sukcynit, równie przydatny do obróbki jak ten z rejonu bałtyckiego, osadzał się także w osadach paleogeńskich wzdłuż południowego brzegu morza eoceńskiego. Znane są co najmniej dwie bursztynonośne delty: na terenie Polski delta Parczewa, a na terenie Polesia Wołyńskiego na Ukrainie delta Klesowa12. Zasoby złoża bursztynu w delcie Parczewa oszacowano na 6911 ton. Schemat osadzania bursztynu ukraińskiego wzdłuż południowego brzegu epikontynentalnego eoceńskiego basenu morskiego [1] delta Parczewa; [2] delta Klesowa Podobnie jak w rejonie bałtyckim osady z epidotem są wskaźnikiem pochodzenia żywic kopalnych z terenu Fennoskandii, tak osady z minerałami andaluzytu i turmalinu wskazują na tarczę ukraińską, jako terenu, z którego pochodzi bursztyn znajdowany w Górce Lubartowskiej, a na Ukrainie eksploatowany w Klesowie13. Bursztyn ukraiński (sukcynit) eksploatowany w Klesowie kontynuuje się jeszcze na terenie Białorusi w okolicy miejscowości Gatcza – Osowa. Otoczaki bursztynu ukraińskiego z rejonu Klesowa; Bursztyn ukraiński pokryty typową ciemną warstwą zwietrzałego bursztynu Złoże bursztynu w Bitterfeldzie Obszarem występowania sukcynitu w osadach młodszych niż bursztyn w rejonie Bałtyku i zachodniej Ukrainy jest rejon środkowych Niemiec. Złoże bursztynu w kopalni Goitsche w Bitterfeldzie powstało w zatoce morskiej na obszarze niecki turyńskiej na przełomie oligocenu z miocenem. Znoszone z południa z pobliskich lądów żywice osadzane były w ilastych bezwapnistych, szaroczarnych piaskach z dużą ilością muskowitu, rozproszonej substancji roślinnej i węgla brunatnego. Środowisko morskie dokumentuje nieliczny glaukonit i obecność morskiego planktonu. Osady bursztynonośne zalegają powyżej złoża węgla brunatnego. Wiadomości o złożu bursztynu, podobnie jak i innych surowcach paleogeńskich, były w czasach NRD trzymane w tajemnicy, co nie sprzyjało ich badaniom. Nie mniej uzyskaliśmy zgodę na wejście do kopalni w latach 80. XX wieku, a wyniki prowadzonych badań zostały opublikowane14. Dyskusje na temat genezy tego złoża ciągnęły się wiele lat, dziś prace z 2006 roku przynoszą satysfakcjonujące wyniki15. W kopalni węgla brunatnego Goitsche koło Bitterfeldu bursztyn zwany saksońskim (albo bitterfeldzkim) odkryto w 1974 roku. W 1990 r. metodę odkrywkową przerwano z uwagi na ogromne zapylenie okolicznych terenów i po zalaniu kopalni zastąpiono metodą wydobywania spod wody. Kopalnia działała do 1993, po czym ze względów ekonomicznych eksploatacja została zakończona. Zrekultywowana kopalnia bursztynu Goitsche (z pracy Troppa & Haferkorna, 2007) Roczne wydobycie bursztynu dochodziło do 50 ton. Surowiec z kopalni Goitsche zaopatrywał wytwórnię wyrobów bursztynu w Damgarten (koło Ribnitz), ale w czasach NRD wyroby nie posiadały etykiet stwierdzających pochodzenie surowca. Wśród surowca bursztynu bitterfeldzkiego nie zdarzały się tak duże bryły jak w rejonie bałtyckim albo na Ukrainie. Typowe dla bursztynu bitterfeldzkiego jest jego względnie szybkie tworzenie odmian wtórnych, polegające na zmianie barw z żółtych na żółtoczerwone. Naciekowe formy bursztynu bitterfeldzkiego Nagromadzenia w osadach plejstoceńskich Rozprzestrzenienie osadów bursztynonośnych, które od neolitu podlegają ciągłej eksploatacji, dotyczy przeważnie znalezisk w osadach najmłodszych: plejstoceńskich i holoceńskich, które określamy złożami rozsypiskowymi. Złoża te (z uwagi na mniejsze zasoby często nazywamy nagromadzeniami) mają prosty związek z opisanymi wyżej złożami, polegający na przeniesieniu na południe (redepozycji) starszych, paleogeńskich złóż bursztynu sprzed co najmniej 40 milionów lat. Do największego zniszczenia złoża paleogeńskiego doszło w czwartorzędzie, w epoce lodowcowej. Kolejne zlodowacenia erodowały coraz starsze warstwy i przenosiły je w porządku odwrotnym. Największe zagęszczenie bursztynu wydaje się być w osadach najmłodszego zlodowacenia bałtyckiego. Opracowane w niektórych krajach Europy mapy występowania bursztynu16 dały obraz może daleki od prawdy, ale wskazujący na zdumiewająco szerokie rozprzestrzenienie bursztynu w czwartorzędzie. Na terenie Polski na bursztyn natrafiono co najmniej 740 razy17. Przeciwstawiając małą gęstość, małą twardość, a także różną wielkość bursztynu warunkom transportu, zmianom klimatu i obcowaniu w towarzystwie głazów i gruboziarnistych osadów piaszczysto-żwirowych, zdumiewa ich obecność na znacznych odległościach od terenu źródłowego (terenu alimentacji), jakim była w plejstocenie delta gdańska. Bursztyn przenoszony był transportem lodowcowym, rzeczno-lodowcowym i rzecznym na południe na znaczne obszary Europy. Przenoszenie bursztynu odbywało się w dwojaki sposób. 1. Całe pakiety niebieskiej ziemi o nienaruszonej strukturze transportowane były na znaczne odległości jako tak zwane kry wtopione w lodowiec. W Polsce kry stwierdzono w Zielnowie koło Grudziądza i w Możdżanowie koło Ustki. W Zielnowie koło Grudziądza18 bursztyn występował w znacznych ilościach i był miejscem pozyskiwania surowca w niewielkiej kopalni odkrywkowej. Znajdowane były pojedyncze kawałki wielkości od kilku do 15 cm. O kopalniach w Możdżanowie wspominały już kroniki z końca XVIII wieku. Eksploatacja bursztynu prowadzona była za pomocą szybów do głębokości około 22 m. Kopalnia w Możdżanowie nie wytrzymała jednak konkurencji z rozbudowującym się kopalnictwem na Sambii. Złożem w Możdżanowie zainteresowano się ponownie w 1957 r., a następnie w latach 70. XX wieku. Dokumentacja złoża pozwoliła ustalić głębokość najbogatszej warstwy średnio na 11 m (5,45 – 17,5 m) i średnią miąższość 1,7 m (0,15 – 3,4 m). Zasoby obliczono na około 20 ton ( kg)19. Nie zostały dostatecznie zbadane osady z bursztynem w miejscowości Ugoszcz, pow. Bytów, gdzie na przełomie XVIII i XIX w. kopalnictwo bursztynu było rozwinięte na dużą skalę. Kopalnie istniały przez około 20 lat. Kopano na głębokości 12 – 15 m, a nawet do 27,5 2. Drugi sposób przemieszczania bursztynu to transport w rozproszeniu, jako czasem bardzo dobrze obtoczone bursztynowe otoczaki w glinach zwałowych, w żwirach wodno-lodowcowych, bądź jako ziarna bursztynu w piaskach plejstoceńskich. Bursztynowe otoczaki, podobnie jak obtoczone mniejsze lub większe otoczaki skał skandynawskich, geolodzy nazywają narzutniakami. Bursztynowy otoczak zwany chlebkiem (3,25 kg) ze żwirowni koło Żarnowca. Ze zb. prywatnych. Fot. J. Kupryjanowicz; Otoczak zwany głową Jednym z miejsc gromadzenia bursztynu były stożki sandrowe powstające przed czołem lądolodu, akumulowane przez wody wypływające z tuneli w lodzie lub pod lodem. Jednym z takich stożków jest sandr kurpiowski (w dorzeczu środkowej Narwi), który poza tym, że zgromadził w swych osadach bursztyn, wpłynął również na dzisiejszą rzeźbę terenu, a zwłaszcza na rozwój sieci rzecznej, która w następnej epoce - w holocenie - przejęła rolę cieków wodno-lodowcowych i przemywając osady sandrowe, w dalszym ciągu przyczyniała się do segregacji materiałów okruchowych i wypłukiwania bryłek bursztynu jako otoczaków najlżejszych21. Już w XVII wieku poeta Maciej Kazimierz Sarbiewski pisał: "Tę rzekę szczęśliwą Narew niech pieśni okryją. Nasi chłopcy i dziewczęta, gdy będą szukać świecących kamieni i łzy bursztynu zbierać rozognione......" Wydobywanie bursztynu na terenie Królestwa Polskiego zapoczątkował w 1796 roku Wolgram de Voza właśnie na sandrze kurpiowskim w miejscowości Wołkowe, czyniąc poszukiwania w okolicznych lasach. Drugim terenem bogatym w bursztyn w osadach "narzuconych" przez lodowce, bądź rzeki z nich wypływające były Bory Tucholskie i Pojezierze Kaszubskie. W dorzeczu Brdy i Wdy bursztyn występował płytko pod powierzchnią, albo głębiej do 6 m, w bardzo dużych ilościach. W latach 1835-1865 w niektórych kopalniach pracowało dziennie do 200 pracowników. Na Pojezierzu Kaszubskim eksploatację prowadzono już w X wieku na Bursztynowej Górze (105 m dziś rezerwat przyrody o powierzchni 5,03 ha) w żwirach, piaskach i glinach morenowych w prymitywnych kopalniach odkrywkowych. Ślady w formie lejów o średnicy (największy) do 40 m i głębokości do 15 m pozostały do dziś22. Bursztyn na holoceńskich plażach Kolejne przenoszenie bursztynu - tym razem już nie tylko ze starych osadów paleogeńskich, ale i plejstoceńskich polodowcowych - związana była z powstaniem i rozwojem Bałtyku i do dziś trwającymi procesami sedymentacji brzegowej. Niewątpliwie najwcześniej były, a dziś są najlepiej znane człowiekowi wystąpienia bursztynu na plażach, najliczniejsze po dużych sztormach. Stąd wśród ludzi niewiele wiedzących o dziejach bursztynu istnieje mylne przekonanie o jego związku genetycznym z młodym, mniej niż 10 tysięcy lat liczącym Bałtykiem. Osady bursztynonośne pochodzą szczególnie z okresu zmian zasięgu brzegu morza litorinowego (transgresji a następnie regresji), które poprzedzało obecny Bałtyk. Przykryte są osadami wydmowymi. Najbogatsza, 8-metrowa warstwa z cienkimi warstewkami torfu (osadzona około 7000-4300 lat temu) występuje na głębokości 14 m26. Są to piaski przepełnione substancją roślinną, która podczas falowania sprzyjała zatrzymywaniu się bursztynu i uniemożliwiała jego odpływ. Kiedy dawną plażę pokrywać zaczęła wydma, bursztyn znalazł się w szczególnych warunkach (starają się je naśladować wytwórcy biżuterii, stosując metody oparte na wysokiej temperaturze i ciśnieniu, aby uzyskać ciekawsze od pierwotnych odmiany). Wygrzewane w gorącym piasku, moczone w deszczu nabierały intensywniejszych wtórnych barw aż do czerwonych włącznie. A powierzchnia pokrywała się grubą warstwą zwietrzałego bursztynu. Bursztyn wygrzany w wydmie pokrył się "kożuszkiem" zwietrzałego bursztynu Najstarsza metoda pozyskiwania bursztynu za pomocą kaszorków (siatek zamocowanych na długich drągach) jest również i dziś aktualna. W czasie wiosennych albo jesiennych sztormów z poławiania bursztynu na plażach np. w latach 1990 i 1991 uzyskano około 5 ton surowca rocznie. Na południowym pobrzeżu Bałtyku bursztyn osadzony w osadach holoceńskich jest od wielu lat eksploatowany (często nielegalnie) metodą hydrauliczno-otworową. Wypychany na powierzchnię piasek z bursztynem i kawałkami drewien i innych resztek roślinnych (detrytus organiczny) tworzy stożek napływowy, na którym ustawia się zastawki i wyłapuje bursztyn z detrytusem do siatki. Płukanie w roztworze soli kuchennej, odbywa się najczęściej od razu w pobliżu eksploatacji i oddziela bursztyn od osadu. Eksploatacja z osadów holoceńskich pokrywa nie więcej niż 15-17% (ok. 30 ton) ogólnego zapotrzebowania na surowiec, które w Polsce w 1995 wyniosło około 200 ton27. Historia pozyskiwania bursztynu w znacznych ilościach na południowych brzegach Bałtyku co najmniej od czasów kultury rzucewskiej (w neolicie: 1700- 2400 lat przed Chrystusem) świadczy o tym, że nagromadzenia tego surowca są odnawialne. Niestety nie dowiemy się, jakie były jego rzeczywiste zasoby w dnie Bałtyku, bowiem nigdy nie była prowadzona dokumentacja uzyskiwanego surowca. Rejestracja miejsc pojawiania się od lat bursztynu na plażach, jak choćby od zachodu poczynając w Wolinie, Darłówku, Jarosławcu, Ustce, Władysławowie, Sobieszewie i innych, wskazuje, że są to w przewadze abrazyjne odcinki dzisiejszego wybrzeża. Wyniki badań poszukiwawczych prowadzonych od 1970 roku w rejonie wybrzeża wskazują, że udokumentowano około 236 ton bursztynu, z czego 75% (=177 ton) stanowiły zasoby "Wisłoujścia". Ostatnio udokumentowane zostało złoże w Stegnach i Sztutowie28. Bursztyn w osadach holoceńskich w rejonie przybałtyckim ma w Polsce znaczenie przemysłowe. Badania więc muszą spełniać nie tylko wymogi stawiane badaniom podstawowym, ale także ukierunkować poszukiwania, których oczekuje liczna społeczność bursztynników.ItYqV.
